W naszym Klinicznym Centrum  funkcjonuje, jeden z 16 w kraju, Referencyjny Ośrodek Diagnostyki i Leczenia Niepłodności.  Od początku jego działalności ze specjalistycznej opieki skorzystało już blisko 700 par, co najmniej 140 z nich  –  w wyniku podjętego leczenia – zostało rodzicami. Warunkiem udziału w programie Ministerstwa Zdrowia  jest zgłoszenie się na diagnostykę i leczenie nie tylko kobiety, ale także jej partnera. Za niepłodność uważa się niemożność zajścia w ciążę po roku utrzymywania przez parę regularnych stosunków płciowych.  

Rozmowa z dr n.med. Iwoną Gilowską kierownikiem Laboratorium Diagnostyki Niepłodności

Iwona Nawrot – Szczepanik: Jakie badania są najczęściej wykonywane w laboratorium, którym Pani kieruje?

Iwona Gilowska: Z uwagi na fakt, że zaburzenia płodności dotyczą zarówno kobiet jak i mężczyzn w ramach programu wykonujemy badania hormonalne u obu partnerów oraz badanie seminogramu.

INS: Czy dla par zgłaszających się na badania to są trudne sytuacje? Które z badań wywołują najwięcej pytań, wątpliwości, a może skrępowania?

IG: Niepłodność dotyka wielu sfer życia i jest bardzo obciążająca dla obu Partnerów. Z mojej perspektywy szczególnie drażliwym jest badanie seminogramu ze względu na jego szczególny charakter i nierzadko duże obciążenie emocjonalne dla Pacjenta. Dlatego szczególny nacisk kładziemy na zapewnienie Pacjentowi intymnych i w miarę możliwości komfortowych warunków. 

INS: Jak panowie powinni przygotować się np. do  badania nasienia? W jaki sposób dbamy o zapewnienie im komfortu oraz intymności?

IG: Pacjent podczas pobytu w Naszej Poradni otrzymuje pełną informację dotyczącą tego badania. Szczególnie ważne jest, aby przestrzegać okresu wstrzemięźliwości seksualnej w przedziale 3 do 5 dni, gdyż wpływa ona na wynik badania. Ponadto, w przeciągu 2 tygodni nie powinna być stosowana antybiotykoterapia lub inna terapia przeciwzapalna. Zapewniamy osobne pomieszczenie, w którym istnieje możliwość oddania materiału. Jeśli jest to niewystarczające dla Pacjenta, to istnieje możliwość dostarczenia materiału pobranego w domu, ale taka sytuacja jest obwarowana kilkoma czynnikami, które muszą być spełnione z uwagi na charakter materiału – szczególnie to dotyczy czasu i temperatury w jakim jest transportowany materiał.

INS: Czy po ponad dwóch latach wykonywania badań może się Pani podzielić wstępnymi wnioskami bądź obserwacjami? Co na podstawie dotychczas przeprowadzonych badań możemy powiedzieć o nasieniu współczesnych mężczyzn?

IG: Nasze obserwacje są spójne z danymi Światowej Organizacji Zdrowia, która wskazuje, że parametry nasienia systematycznie się pogarszają. Zarówno koncentracja jak i ruchliwość. Oceniamy również bardziej szczegółowe parametry, które mogą również wpływać na płodność tj. zdolność wiązania się z kwasem hialuronowym czy ocenę materiału genetycznego fragmentację DNA plemnika. Zaburzenia mogą być związane ze stylem życia, stresem, dietą, ale także uwarunkowane genetycznie.

INS: W jaki sposób mężczyźni powinni dbać o jakość nasienia, jaki tryb życia prowadzić ?

IG: Bezwzględnie obowiązuje ich zakaz palenia tytoniu oraz stosowania  innych używek. Powinni wdrożyć  aktywność fizyczną, unikać przegrzewania narządów rozrodczych, przestrzegać wypoczynku ok. 6-8 godzin, co pozwoli na eliminację występowania stanu zapalnego oraz stresu oksydacyjnego. Ważna jest też dieta bogata w witaminy i inne składniki odżywcze eliminujące wolne rodniki, w tym warzywa i owoce. Czyli ogólne zasady określane „zdrowym stylem życia”. Bardzo ważna jest również redukcja stresu.

„Program kompleksowej ochrony zdrowia prokreacyjnego w Polsce w 2021 r.”:

Jak wynika z danych opublikowanych przez Ministerstwo Zdrowia w dokumencie pt. „Program kompleksowej ochrony zdrowia prokreacyjnego w Polsce w 2021 r.”: „Problem z zapłodnieniem dotyczy około 20% społeczeństwa w wieku rozrodczym w Rzeczypospolitej Polskiej, jest to około 1,5 mln par. Co najmniej połowa z nich korzysta z pomocy podstawowej opieki zdrowotnej, a około 60% wymaga specjalistycznego postępowania lekarskiego.”

W tym samym dokumencie można przeczytać:

 „Głównymi znanymi przyczynami niepłodności są:

po stronie kobiet:

• nieprawidłowości związane z funkcją jajników,
• patologie związane z jajowodami (niedrożność, upośledzona funkcja, zrosty okołojajowodowe),
•  patologie związane z macicą (mięśniaki, polipy, zrosty, wady budowy),
• endometrioza;

po stronie mężczyzn:

• zaburzenia koncentracji, ruchliwości i budowy plemników,
• brak plemników w nasieniu,
• zaburzenia we współżyciu płciowym i ejakulacji.

Przyczyny niepłodności mogą być psychogenne oraz jatrogenne (pooperacyjne, stany po leczeniu onkologicznym). Do niepłodności mogą prowadzić: nieodpowiedni styl życia, występowanie chorób zakaźnych, a także późny wiek decydowania się na rodzicielstwo. Warto zauważyć, że płodność kobiet oraz w nieco mniejszym stopniu mężczyzn, maleje wraz z wiekiem. Najwyższa płodność kobiet przypada pomiędzy 20.,a 25. rokiem życia, ulega wyraźnemu obniżeniu po ukończeniu 35. roku życia, a powyżej 40. lat prawdopodobieństwo urodzenia dziecka spada do około 5% na cykl.”